Je bent op zoek naar nieuw werk en logt in op het Werk-Op-Maat platform. Dat vraagt wat voor werk, rol en contract in deze fase van je leven en loopbaan het beste bij je past. Wat kan en wil je en hoe ziet je ideale contract er uit? Wat voor soort werk of opdracht, rol of functie? Voor welke periode? Wat voor soort rechtsverhouding (loondienst, als zelfstandige of misschien iets er tussenin) wil je? Wat wil je voor pakket aan arbeidsvoorwaarden (totale beloning – vast en variabel salaris, tarief, vaste prijs, gebruik van faciliteiten, waaronder leren en ontwikkelen en een exit-regeling ingeval van vervroegd afscheid)? Wat is een aanvaardbaar woon-werkverkeer? En bovendien: hoe leg je je prioriteiten als je ideale baan niet direct beschikbaar is? Dan gaan de algoritmes aan de slag. Binnen een mum van tijd levert Werk-Op-Maat je minimaal vier aanbiedingen van bedrijven, met een overzicht van de ‘beste match’ ten opzichte van je wensen en een advies over een virtuele interactieve kennismaking of een ‘live date’.
Zeker: toekomstmuziek. Maar, naarmate de arbeidsmarkt verkrapt, ook weer niet zo heel verre toekomstmuziek. Ik denk dat dit dichterbij is dan we denken door de volgende trends en ontwikkelingen:
- We leven en werken langer. Vroeger bestond het leven uit drie aansluitende fasen: opleiding, werk, pensioen. Dat was betrekkelijk overzichtelijk. De eisen die aan het werk gesteld werden gingen (bijna) een leven lang mee. Tegenwoordig is dat anders. De periode van het arbeidzame leven wordt langer (50-60 jaar?) en zeker gedifferentieerder. Omdat velen leven met een werkende partner, brengt ook dat nieuwe eisen met zich mee. Werk en privé vragen steeds opnieuw onderlinge afstemming. Daardoor zullen mensen meer gaan denken in fasen. Je moet je daarop instellen, bijvoorbeeld door levenslang te leren, regelmatig over te stappen naar een andere werkgever. Je verandert van functie, rol of zelfs beroep. Je hebt perioden waarin je meer thuis bent en fasen waarop je meer werk kunt verstouwen.
- In een aantal sectoren – bouw, onderwijs, zorg, ICT – schreeuwen werkgevers om gekwalificeerd personeel. In deze schaarse markten kunnen kandidaten hun pakket van eisen op tafel leggen; dat geldt ook voor hun ideale soort contract. Bedrijven doen er alles aan om goede kenniswerkers vast te houden via unieke waardenproposities van materiële en immateriële factoren: naast het totale beloningspakket met alle ‘toeters en bellen’, ook opleiding en training, persoonlijke ontwikkeling, flexibele arbeidsregelingen, uitdagend en betekenisvol werk, een stimulerende cultuur en het gevoel ergens bij te horen;
- Het 5-jaarscontract met persoonlijk scholings- en ontwikkelingsbudget dat Jumbo Supermarkten met hun OR is overeengekomen. Geen nieuw idee, er wordt al jaren over gesproken – en één zwaluw maakt nog geen zomer. Deze ‘tussenbaan’ kan de opmaat worden naar een wereld waarin mensen sterker dan nu het geval is de regie kunnen oppakken over de organisatie van hun eigen werk en leven. In die wereld is opeenvolging van tijdelijke contracten en stapeling van verschillende jobs heel gewoon;
- Consumenten, ook de werkende en werkzoekende beroepsbevolking, raken steeds meer gewend om een product volledig op basis van de eigen voorkeurspecificaties te bestellen – denk bijvoorbeeld aan auto’s. In een eerdere blog schreef ik over het sleutelen aan functies (‘job engineering’). Functies worden steeds meer op maat van de persoon gesmeed. Dezelfde persoon moet ook eigen accenten kunnen leggen binnen het totaal van het arbeidsvoorwaardenpakket. En kunnen aangeven hoe hij wil contracteren: als werknemer, opdrachtnemer of ondernemer;
- De technologische ontwikkelingen gaan razendsnel. Wat de app Tinder vandaag doet voor mensen die een relatie zoeken, kan Werk-Op-Maat morgen voor mensen die werk op maat zoeken. Het aangeven van verschillende elementen van voorkeur kwam ik jaren geleden al tegen in online rekentools voor beleggingen en pensioenen. Het zou mooi zijn als de aanbiedende én de vragende partij(en) beiden hun specificaties kunnen invoeren. Dan blijkt snel of er in principe een match is. Of partijen elkaar daadwerkelijk vinden blijft dan wel mensenwerk.
Wanneer zal dit werkelijkheid worden? Technisch kan het ongetwijfeld morgen al. Maar tussen droom en daad staan wetten in de weg en praktische bezwaren. Wetten die de aaneenschakeling van tijdelijke contracten beperken. Praktische bezwaren bijvoorbeeld in de vorm van algemeen verbindend verklaarde cao’s. Tegenkrachten in de vorm van grote vakbonden die blokkades opwerpen tegen elke vorm van vernieuwingen en de overheid die ZZPers wil reguleren, ook degenen die geen bescherming nodig hebben. Maar: ook de grote warenhuizen leggen het af tegen de nieuwe online-platforms. De trend valt niet te keren. We zijn er nu nog niet en wie weet duurt het nog 5 jaar, maar de ‘werk-op-maat’ trend gaat doorzetten. Wedden?
Meer lezen:
- Boek: Lynda Gratton & Andrew Scott, The 100-Year Life, Living and working in an age of longevity, Bloomsbury, 2016: http://www.100yearlife.com
- Blog: Sleutelen aan functies, of toch rollen: http://www.kager-159works.nl/blogs/sleutelen-aan-functies-of-toch-v/
- Voorbeeld: Bright Pensioen, interactieve rekentool met schuifjes voor leeftijd, leeftijd start pensioenuitkering, gemiddelde inleg per maand, eenmalige inleg, gemiddelde bruto rendement:
https://brightpensioen.nl/pensioenindicator/#/?monthlyFee=326